Willem Ferwerda, founder en CEO Commonland

Volgens natuurhersteller Willem Ferwerda is Nederland toe aan een superministerie van Economie & Ecologie. Hij wil af van de technische focus op klimaatverandering en pleit voor een dieper ecologisch bewustzijn. Zijn geluid is optimistisch: “Wanneer we het hele systeem aanpakken, hoeven we slechts aan een paar knoppen te draaien en dan gaat het al heel anders.”

“Het is belangrijk om de klimaatverandering eerst maar eens terug te brengen tot de echte crisis waarmee we in de wereld te maken hebben, dat is niet de klimaatverandering, maar de ecosysteemcrisis. Dit uit zich in uitsterving van soorten, het massaal verdwijnen van planten en dieren.”

“Deze uitstervingscrisis moet je niet zien op een geologische tijdschaal van honderdduizenden jaren maar het gevolg van de afgelopen honderd jaar. Het uitsterven wordt in feite veroorzaakt door één ander soort: De mens.”

“Maar het aardige is; we kunnen grote delen van deze natuurlijke systemen herstellen. Soms zelfs binnen één generatie. Met mangrove systemen heb je namelijk al binnen 10 jaar een behoorlijk groene cover. Regenwoud? Mits de bodem redelijk is en lokale boomsoorten nog in de buurt zijn - en je hebt de juiste tools in handen - kun je binnen twintig tot dertig jaar een eerste fase van regenwoud creëren. Koraalrif? Dat is een ander verhaal. Dat herstelt langzamer.”

“Wat mij stoort aan de discussies van vandaag de dag is de heilige graal van de twee graden, het terugdringen van de opwarming. Als beleidsinstrument is het prima, maar natuurwetenschappelijk gezien lijkt het mij onmogelijk. Wat er ook gebeurt. Op dit punt zijn de wetenschappers het ook niet met elkaar eens. Ongetwijfeld zal het op bepaalde plekken veel heter worden, maar we weten nog lang niet alles. Of het in Nederland bijvoorbeeld op de lange termijn heter gaat worden, is de vraag. Als de (warme) golfstroom in de oceaan stopt, dan wordt het in Nederland koud en hebben we hoogwater.”

“Niettemin moeten we alle geluiden heel serieus nemen. Dus ja; we moeten CO2 naar nul-uitstoot brengen en ja; we moeten naar duurzame energievormen en technische oplossingen, maar tegelijkertijd zullen we onze focus moeten verleggen naar het absorberend vermogen van de ecologische systemen. Die kunnen ons namelijk heel erg helpen.”

“Het is noodzakelijk om tot een inclusieve economie te komen waarin we stoppen met de maximalisatie van winst per hectare en aandeel. Dat maakt alles kapot.”

“Met Commonland hebben we een businesssysteem ontwikkeld om verbintenis te leggen tussen de economie en de ecologie. Aan het begin van zo’n systeem staat een heel scoutingsproces. Kijken we bijvoorbeeld of er genoeg lokale ondernemers en boerenleiders zijn die openstaan voor verandering. Bovendien kijken we ook of het gebied groot genoeg is. Immers hoe groter het gebied, hoe sneller het herstelt. Dat is de wet van de ecologie.”

“In Andalusië - een gebied van zeshonderdduizend hectare - hebben we vooruitstrevende lange termijn investeerders bereid gevonden om de ontwikkelfase te financieren. Dat kost gemiddeld zo’n drie tot vijf jaar waarin je mensen samenbrengt, makkelijk kopieerbare producten bedenkt, boeren ondersteunt en een koppeling maakt met nationale natuurparken, gemeentes en ondernemers.”

“Inmiddels zijn honderd boeren aan het overschakelen naar een duurzame vorm van amandelteelt, waarbij ze de notensoort in een ‘bossysteem’ verbouwen met amandelbomen en een mix van andere soorten. In plaats van de steeneik vroeger, houdt nu de amandelboom het watervast en wordt grondbedekking met meerdere soorten planten gestimuleerd. Je kunt er zelfs lavendel tussendoor planten, waar honingbijen op afkomen. Per hectare levert het land nu veel meer amandelen op, het houdt water vast, neemt koolstof op en op de langere termijn werkt het wolkenvorming en regen in de hand. Maar dan zijn we er nog niet. We moeten in hetzelfde gebied ook aan herbebossing doen, de illegale wateronttrekking stoppen, burgermeesters in hun verhaal ondersteunen en zorgen dat er in de dorpjes zo snel mogelijk goede internetverbindingen komen, zodat jongeren er ook weer willen komen wonen.”

“Ecologische systemen zijn dynamische systemen. In principe kun je die niet definitief kapotmaken, die ontwikkelen zich zonder de mens wel weer verder in andere systemen. Dat is een gegeven. Tenminste, als je er een hele lange termijnschaal overheen legt. Alleen wij mensen zijn afhankelijk van de historische tijdschaal, de korte tijdlijn. Voor ons is het noodzaak dat het systeem weer zo snel mogelijk herstelt.”