Zeist,
12
september
2017
|
13:00
Europe/Amsterdam

Herman Philipse, hoogleraar filosofie

Waar bemoei je je mee? Is een reactie die Herman Philipse vaker zal oproepen als de hoogleraar filosofie zijn ideeën ontvouwt over de klimaatverandering. In NRC Handelsblad pleitte hij onlangs voor een ambitieuze klimaatwet. Klein bier vergeleken met wat hij het liefst wil: Een VN voor het klimaat, met de macht om wereldwijd maatregelen te nemen.

“Klimaatverandering is een complex probleem. Je hebt er veel experts voor nodig om er iets zinnigs over te kunnen zeggen. Maar heel veel deskundigen in de wetenschap willen niet buiten hun expertise treden. Een ijsexpert gaat niks zeggen over de economische impact van smeltende poolkappen.”

“Filosofen zijn gewend om eerder buiten hun vakgebied te treden, omdat ze een allesomvattend wereldbeeld willen ontwikkelen. Dat proberen ze te doen met de inzichten van alle wetenschappen.”

“Ik ben geen klimaatexpert, maar de reden dat ik erover praat is, dat ik mij grote zorgen maak en vind dat klimaatexperts veel dominanter zouden moeten optreden in de publieke opinie.”

“Klimaatverandering kent grote ethische vraagstukken en is tegelijkertijd het grootste morele debat van deze tijd. Hoe ga je om met de mensenrechten van toekomstige generaties, hoe zorg je dat de aarde bewoonbaar blijft? Kunnen we vlees blijven eten, autorijden en leven zoals we nu doen, terwijl we weten dat het andere generaties voor onoplosbare problemen stelt? Willen wij het genot van CO2-uistoot blijven plukken en laten we verloren land achter voor onze kinderen en kindskinderen. Wat zijn de rechten van de toekomstige generaties aan wie wij de aarde achterlaten? Zouden we niet alles op alles moeten zetten om onze invloed op het klimaat te beperken? Deze morele relatie moeten we vastleggen in mensenrechten. We schuiven echter de beslissingen voor ons uit, waardoor toekomstige generaties de dupe worden en met onoplosbare problemen komen te zitten, terwijl wij die nu kunnen voorkomen.”

“Honderd procent zekerheid bestaat niet. Toch zijn vrijwel alle klimaatwetenschappers het met elkaar eens: de menselijke invloed op de snelheid waarmee het klimaat verandert is groot. Vijfentwintig jaar geleden werd tijdens de klimaatconferentie in Toronto al vastgelegd: ‘De mensheid voert een onbedoeld en ongecontroleerd experiment uit, waarvan de uiteindelijke gevolgen alleen vergelijkbaar zullen zijn met een wereldwijde nucleaire oorlog.’”

“Het IPCC (organisatie van de Verenigde Naties, red.) heeft op basis van verschillende onderzoeken vastgesteld, dat met steeds meer zekerheid valt te voorspellen dat het klimaat verandert door opwarming van de aarde. De mens is daar in hoge mate de oorzaak van.”

“Al in de 17de eeuw ontdekte Jan Baptista van Helmont het gas dat wij nu kennen als CO2. Aan het eind van de 19de eeuw, voorspelde Svante Arrhenius dat de aarde vier tot zes graden zou opwarmen door de CO2 die door menselijke activiteit in de lucht komt.”

“In het meest recente rapport van het IPCC wordt berekend dat de aarde met anderhalve graad opwarmt - in het gunstigste geval - er zijn ook scenario’s berekend waarbij de aarde wel tien graden opwarmt en vrijwel onleefbaar wordt voor ons mensen.”

“Klimaatsceptici zeggen: ‘Wetenschappers hebben het nog niet bewezen.’”

“Vertel mij dan eens hoe hard het bewijs moet zijn, voordat men maatregelen gaat nemen? Je verzekert je huis toch ook tegen brand?”

“Als het ijs op Groenland smelt, stijgt het water wereldwijd met 6 meter. Smelt Antarctica dan is dat effect, KEER 10. Willen we überhaupt het risico lopen dat het zeewater in Nederland met 1 meter zal stijgen?”

“Het voorkomen van problemen wordt essentieel, zeggen de meeste wetenschappers. De mensheid kan zich namelijk niet aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering. Grote delen van Afrika worden onbewoonbaar. Er komen enorme vluchtelingenstromen op gang. Zelfs in zuidelijk Europa wordt het te heet als we niet echt iets gaan doen.”

“Het probleem is dat je wereldwijd maatregelen moet nemen om het broeikaseffect tegen te gaan of af te zwakken. En als je dat doet, is er sprake van de zogeheten Groene Paradox. Wanneer landen besluiten de CO2 productie te verlagen en de import van fossiele brandstoffen te verminderen, dan gaan landen die minder over het klimaat nadenken – Venezuela, Rusland… - juist meer naar olie en gas boren om de brandstoffen zo snel mogelijk op de markt te verzilveren. Toen Amerika sancties tegen Rusland nam, sloot China contracten met Poetin.”

“Daarnaast is er een solidariteitsprobleem. Alle landen moeten zich tegelijk inzetten om klimaatverandering tegen te gaan en zich allemaal houden aan de gemaakte afspraken. Echter, dit gebeurt niet. Gemaakte afspraken binnen de VN zijn geen juridisch afdwingbare verplichtingen. Zo kan het zijn dat landen die nieuwe energievoorraden vinden, de afspraken om hun uitstoot te verminderen vergeten”

“Daarom moet er een internationale organisatie komen - een VN speciaal voor het klimaat met de macht om maatregelen op te leggen. Daar is haast bij geboden, maar zo lang Donald Trump aan het bewind is, zie ik het niet gebeuren.”

“We begeven ons in The Perfect Moral Storm zegt Steve Gardiner. Hij heeft gelijk. Hoe leg je het klimaatprobleem in vredesnaam uit? Voor een mens is het nauwelijks te bevatten. Ik zal een paar facetten noemen: Oorzaak en gevolg zijn onduidelijk, CO2 is onzichtbaar, de wereldbevolking groeit, er is een kloof tussen arme en rijke landen, er zijn complexe geopolitieke verhoudingen en dan heb ik de complexe elementen uit de fysica nog niet eens genoemd.”

“Bij het gat in de ozonlaag was het probleem zo opgelost. Het betrof een klein stukje van de economie. Bijna lokaal, hooguit tien fabrieken, die ervoor zorgden dat de ozonlaag kapot werd gemaakt door drijfgas.”

“In Nederland zouden we onze CO2-uitstoot moeten terugbrengen van tien naar twee ton per persoon. Dat betekent niet meer autorijden, vliegen of vleeseten.”

“Maar vraag eens aan iemand of hij of zij moedwillig CO2 in de lucht brengt en het antwoord is 100 procent: neen. Wanneer je echter vraagt of iemand zich schuldig voelt omdat hij of zij auto rijdt of vlees eet, dan is vrijwel niemand geneigd zijn hand op te steken.”

“Ik ben ook niet heel positief over de oplossingen. Ik denk dat de ernst van het probleem pas wordt ingezien als het echt te laat is.”

“Het enige positieve wat ik zie, is dat wij internet hebben en wereldwijd kunnen communiceren. Als dat er ook was geweest in de jaren ’30 van de vorige eeuw, was er waarschijnlijk geen Tweede Wereldoorlog ontstaan. In die tijd werd nauwelijks gecommuniceerd tussen landen. Daarom konden de Duitsers zich zo enorm opwinden en hun land uitbreiden, te weinig mensen hadden er weet van. Nu worden veel sneller verbanden gelegd, tenminste als je het goed weet uit te leggen.”

“Media en politici nemen te weinig tijd voor het klimaatprobleem. Laatst vroeg mij iemand, naar welke televisie kijk je het liefst? De Duitse TV! Daar wordt het probleem veel vaker helder uitgelegd, ook door de politici. Ik vind dat een voorbeeld voor Den Haag. Nederland zou een internationaal voortrekkersland moeten zijn op het gebied van klimaatpolitiek. Maar er is groot gebrek aan prioriteit.”

“Tegen mijn kinderen zeg ik weleens: ‘Willen jullie niet overwegen om naar een hoger gelegen land te verhuizen?’ Hun reactie is steevast: ‘Ach het zal allemaal wel niet zo’n vaart lopen. De jeugd is in de regel minder bereid om over de lange termijn te praten.”

Reacties 1 - 2 (2)
Bedankt voor uw bericht.
Henk
14
September
2017
Weer iemand die op basis van vage onderbuikgevoelens ervoor pleit om miljarden over de balk te gooien die veel beter besteed kunnen worden. Helaas lopen er ook in de politiek hele volksstammen rond die 'goed doen' heel belangrijk vinden, maar die te lui zijn om zich in de materie te verdiepen. Beter miljarden over de balk gooien en het gevoel hebben dat je goed bezig bent, dan je daadwerkelijk in de materie verdiepen en verstandige besluiten nemen.
Het veelgehoorde verhaal dat 97% van alle wetenschappers het erover zou zijn dat de mens grotendeels verantwoordelijk is voor de klimaatverandering is onzin. Als dat dan toch klakkeloos te berde wordt gebracht, weet je meteen met wie je te maken hebt. Aan klimaatbeleid moeten we helemaal niks doen. Wel aan energiebeleid. Daar zal dan b.v. uitkomen dat windenergie nutteloos is, maar dat we moeten investeren in research naar thoriumcentrales.
Louis
13
September
2017
Het klimaat is geen ethisch vraagstuk. Het wordt tot een ethisch vraagstuk gemaakt door activisten die zichzelf willen profileren als redders van de planeet. Zij zetten anderen graag weg als asociaal en niet begaan met de toekomst van onze planeet en kinderen. Herman Philipse doet hier hard aan mee maar zou als filosoof toch afstand moeten bewaren en geen alarm slaan waar die niet nodig is.
Het klimaat is niet te veranderen met windmolens en zonnepanelen of geld naar de derde wereld gooien.