Leo Meyer
“Onze koning zou op Prinsjesdag een klimaatbegroting moeten voorlezen” 
Leo Meyer
Zeist,
08
augustus
2017
|
11:11
Europe/Amsterdam

Leo Meyer, ClimateContact Consultancy

Leo Meyer is met pensioen, maar ook weer niet. Hij werkte jarenlang in de energiesector en was daarna beleidsambtenaar bij het Ministerie van VROM. Zo schreef hij mee aan een voorloper van het Parijs-akkoord en werkte voor het wetenschappelijke klimaatpanel van de Verenigde Naties. Tegenwoordig is Meyer klimaatconsultant. Hij vindt dat er in Nederland misverstanden zijn ontstaan over de aanpak van de klimaatverandering. Naar zijn smaak worden die onvoldoende weerlegd.

Welke misverstanden zijn dat?

“Organisaties zoals Greenpeace, Urgenda, GroenLinks, Milieudefensie zijn voorstanders van een intensief klimaatbeleid. Ze vinden dat Nederland per direct zou moeten stoppen met de kolencentrales, voor 2030 volledig overgeschakeld dienen te zijn op wind- en zonne-energie en we geen fossiele brandstoffen meer mogen gebruiken.”

Wat is daar mis mee?

“Begrijp me niet verkeerd. Ook ik ben voor een intensief klimaatbeeld, maar het tempo dat ze voorstellen is niet realistisch. Je kunt de kolencentrales niet van vandaag op morgen sluiten zonder alternatieven paraat te hebben, en je moet een oplossing vinden voor de vrijvallende emissierechten, anders kan een ander EU-land meer CO2 gaan uitstoten. Verder hebben we in Nederland niet voldoende ruimte voor zoveel zonnepanelen, dat we daarmee (samen met de energie van wind op zee) in 2030 de volledige vraag naar elektriciteit kunnen dekken. De energietransitie is een moeizaam proces.”

Welk scenario vindt u wel realistisch?

“In EU verband is afgesproken om in 2030 tenminste 40 procent minder uitstoot van broeikasgassen te hebben dan in 1990. Nederland zou daar nog een schep bovenop kunnen doen met 50 procent reductie. Maar 100 procent op zo’n korte termijn gaat niet lukken. Bovendien is het Klimaatakkoord van Parijs een mondiaal besluit. Of we in Nederland nu 40, 50 of 100 procent doen, daar valt of staat het Parijse akkoord niet mee. Die doelstelling is: beperking van de opwarming van de aarde tot ruim beneden de 2 graden (liefst niet meer dan 1,5 graad) ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Nederland is verantwoordelijk voor 0,6 procent van de uitstoot van broeikasgassen in wereld. Wat ons land doet of laat zal geen meetbare invloed hebben op die gemiddelde wereldtempratuur. Dat gebeurt pas als alle grote spelers ter wereld hun broeikasgassen in de ban doen, de ontwikkelde landen voorop. Uiteraard moet Nederland zijn deel daaraan wel bijdragen.”

Wat moeten we eigenlijk van dat akkoord vinden?

“Tot Parijs was de doelstelling van het VN Klimaatverdrag om de stijging van de temperatuur op aarde met 2 graden te beperken in 2100. Een keuze voor 2 graden is vergelijkbaar met het vaststellen van de maximumsnelheid in de bebouwde kom van 50 kilometer per uur. Als je 49 rijdt kan dat best gevaarlijk zijn, terwijl erbij 51 niks hoeft te gebeuren. De politiek heeft dus gewoon gezegd: BAM dit zijn de afspraken. In Parijs is die 2 graden nog eens aangescherpt tot ruim beneden 2 graden, liefst 1,5 graad. Er is echter geen veilige grens voor de opwarming, want ook beneden de 2 graden treedt al schade op. Het is een glijdende schaal: hoe hoger de temperatuur, hoe meer risico’s.”

Is die afspraak dan gebaseerd op nattevingerwerk?

“Nee, het is een mooi politiek besluit dat wel degelijk gevoed is door de inzichten uit de wetenschap. De gewenste limiet van 1,5 graden uit het akkoord van Parijs gaan we alleen overschrijden. We zitten nu al op een gemiddelde temperatuurstijging van 1,0 graad wereldwijd. Ook als we nu geheel zouden kunnen stoppen met de uitstoot van broeikasgassen op mondiaal niveau – wat niet gaat gebeuren – zou de temperatuur nog een halve graad doorstijgen. Dat komt onder meer omdat de koelende werking van de oceanen uitgewerkt raakt.”

Wat is volgens u een realistisch scenario voor de aanpak van de klimaatverandering?

“Nederland geheel klimaatneutraal voor 2050 (dus netto geen broeikasgas uitstoot meer) en alles wat eerder kan is beter. Maar we moeten de middelen niet erger maken dan de kwaal. De klimaatverandering stelt ons voor complexe maatschappelijke veranderingen. Het raakt alle facetten van de samenleving. Van de biodiversiteit tot de gezondheidsvoorziening. De wijze waarop wij wonen, ons voeden en hoe we werken. Het wordt een langzame en soms pijnlijke operatie maar wel strikt noodzakelijk. Wanneer je dat te snel wilt doen, zal dat leiden tot spanningen in de samenleving.”

Dus?

“Er is een klimaatwet nodig in Nederland. Je krijgt het niet voor elkaar zonder wettelijk kader en een lange termijnvisie. Neem de prijs voor C02, de prijs voor vervuiling, die is nu 5 euro per ton, terwijl die het tienvoudige zou moeten kosten. Maar ja, je kunt in Nederland niet eigenhandig zo’n verhoging doorvoeren. Dat is buiten de afspraken in de EU en wat gebeurt er dan met je concurrentiepositie?”

Wat zou wel werken?

“We zouden een coalitie moeten sluiten met de ons omringende landen die ook bereid zijn om de werkelijke prijs voor vervuiling door te berekenen. Denk aan Frankrijk, Duitsland, België, Luxemburg, Engeland, Noorwegen, Zweden en Denemarken.”

Met als gevolg?

“Dat de zware industrie de dans niet meer kan ontspringen en we de luchtvaart kunnen aanpakken. Vliegen is veel te goedkoop en draagt bij aan 5 procent van het CO2-probleem. Maar niemand zal het op prijs stellen als een vliegticket factoren duurder wordt omdat er een taks op kerosine komt. Het zal leiden tot maatschappelijke discussie.”

Dit doe je met een klimaatminister?

“Exact. Net zoals dat werkt met onze huidige deltacommissaris die over alle ministeries heen werkt. En ik vind het plan dat GroenLinks en PvdA ooit hebben geopperd nog steeds heel goed om op Prinsjesdag naast de begroting ook de klimaatbegroting te presenteren. De klimaatboekhouding van het land. In Engeland gebeurt dat al in the Climate Act.”

Hoe ziet u het verder voor u?

“We redden het niet alleen met het terugdringen van de C02-uitstoot. Omdat we over de Parijse doelstellingen heen gaan, zullen we ook de overschotten CO2 uit de lucht moeten halen. Dat kan door de combinatie van inzet van biobrandstof en CO2-afvang en –opslag.”

Maar een groene club als Greenpeace heeft toch grote bezwaren tegen grootschalige gebruik van biomassa en opslag van CO2 onder de grond?

“Deze clubs zien fossiele energie als de te bestrijden vijand in plaats van de C02 die eruit komt. Het is noodzakelijk om te kijken hoe we kunnen voorkomen dat er meer C02 in de lucht komt en hoe we het overschot eruit weten te halen.”

In Barendrecht heeft de politiek al eens geprobeerd om CO2 op te slaan. De bewoners schreeuwden moord en brand. Het zou gevaarlijk zijn.

“Ze zijn er niet in geslaagd om de bevolking te overtuigen dat het nodig was en dat het veilig kon. Het was ook naïef om te denken dat burgers akkoord zouden gaan met het opslaan van een afvalproduct onder hun dorp, met een nog niet eerder in Nederland toegepaste technologie. En natuurlijk zijn er risico’s, maar dat is helaas het geval met elke techniek. De Noren slaan CO2 overigens al jarenlang veilig op in velden op de Noordzee. Wij zouden hetzelfde kunnen doen in onze lege aardgasvelden onder de Noordzee.”

Samenvattend; wat zijn nu volgens u de basis ingrediënten voor een effectieve aanpak van de klimaatverandering?

“Doorberekenen van een hogere prijs voor de CO2-uitstoot, tegelijkertijd een negatief emissiebeleid invoeren, maximaal inzetten op zonne- en windenergie en verdere energiebesparingen vormgeven in een internationale samenwerking.”

Kernenergie?

“Zet daar maar een streep door. Na Tsjernobyl en Fukushima is er geen vertrouwen meer in de veiligheid.”

Reacties 1 - 5 (5)
Bedankt voor uw bericht.
Wim Turkenburg
14
August
2017
De heer Stefan schetst een onjuist beeld van de potenties van zonne- en windenergie in ons land. Die potenties zijn aanzienlijk maar niet voldoende om de gehele finale energievraag van Nederland hiermee te dekken. Die finale energievraag is thans ongeveer 2100 Petajoule per jaar.
Velen in de milieubeweging streven naar een energievoorziening die geheel elektrisch is. Vervolgens stellen dat het mogelijk is deze energievraag geheel met de stroom van zonnecellen en windturbines te dekken. Sommigen zeggen zelfs dat het met alleen zonnecellen kan.
Ook de heer Stefan suggereert dat we met zonnecellen op daken van huizen en windturbines langs de kust makkelijk de (toekomstige) energie- c.q. elektriciteitsvraag kunnen dekken ('nog exclusief projecten verder weg van de kust'). Ik ben benieuwd naar zijn rekensom.
Mijn rekensom laat een heel ander beeld zien. Volgens het Planbureau van de leefomgeving (PBL) kunnen we op alle daken in ons land ongeveer 70.000 MW aan zonnecelvermogen kwijt. Eind 2014 lag er ca. 1000 MW aan zonnecellen en eind 2016 ca. 2000 MW.
Laten we aannemen dat we doorgroeien naar uiteindelijk 70.000 MW. Zonnecelsystemen produceren in ons land jaarlijks ongeveer 750 vollast-uren stroom. Dit betekent dat 70.000 MW per jaar zo'n 52,5 miljard kWh aan stroom zou kunnen genereren. Dit komt overeen met 189 Petajoule, dus ongeveer 9% (!) van onze huidige finale energievraag. Suggereren dat we de resterende 91% kunnen opwekken door windturbines langs de kust te plaatsen, is in strijd met de werkelijkheid.
Conclusie: Leo Meyer heeft gelijk wanneer hij zegt dat we ook andere technieken moeten inzetten om steeds minder CO2 uit te stoten en over dertig jaar op nul-emissie uit te komen.


Henk Daalder
13
August
2017
Achmea heeft een groot belang bij de bestrijding van het klimaatprobleem.
Daarom zou ze zelf moeten investeren, en dat ook voor anderen organiseren, zodat maatschappij en economie zich de goede kant op ontwikkelen.
Bijvoorbeeld de ontwikkeling van CCS2 helpen ontwikkelen.
Bijvoorbeeld projecten van de WUR financieren voor de teelt van nieuwe biomassa.
Natte landbouw in onze uitgestrekte veen weide gebieden.
Waarom niet Achmea?
henk daalder
13
August
2017
Het is eng en belachelijk dat we onze klimaat maatregelen beperken tot Nederland.
Om Nederland boven de zeespiegel te houden.
Om Afrika bewoonbaar te houden.
Moeten we de rest van de wereld inspireren met een Nederlandse verandersnelheid, en producten en diensten die we laten ontwikkelen, en als open source product en dienst aanbieden, zodat Nederland ook geholpen wordt.
Organiseer het zo dat bedrijven verdienen aan de implementatie van CCS2 bij de andere 3000 centrales in de wereld.
Organiseer het zo dat Wageningen University de opdracht en de middelen heeft om overal op de wereld de duurzame teelt van bio-brandstof te introduceren, op plekken waar nu geen voedsel geteeld wordt.
Dat ze de bodem weer vullen met biomassa, erosie helpen voorkomen.
Maak van Noord Afrika een welvarend gebied waar miljoenen mensen werk hebben aan de teelt van bio-brandstof voor de rest van de wereld.
Bouw daar windparken en zonneenergie installaties met europees geld, voor zoet water productie die daar welvaart brengt, en de teelt van die biomassa mogelijk maakt.
Maak Noord Afrika weer groen
rob steenwinkel
10
August
2017
Nee............want de angst het levert wel miljarden op.........of het nu kouder of warmer wordt dat maakt helemaal niet uit!
Stefan
10
August
2017
Ik blijf me wel verbazen dat dit geheel alleen maar wordt gezien als een kostenpost. Nederland is *het* land wat verstand heeft van water, dat is internationaal erkend en komt nog uit de tijd van de overstroming. Het is juist logisch dat we ook *het* land worden dat verstand heeft van off-shore wind. Dat is zijn geen kosten, dat is een hele dikke opportunity. De vorige opportunity plukken we nog steeds de vruchten van!

Anyways, af en toe is wat fact-checking wel leuk.

> Je kunt de kolencentrales niet van vandaag op morgen sluiten zonder alternatieven paraat te hebben [...]

We hebben meer dan genoeg (over)capaciteit in onze gascentrales om dit gat volledig op te vangen. Morgen kunnen we alle kolencentrales uit zetten.

> Verder hebben we in Nederland niet voldoende ruimte voor zoveel zonnepanelen, dat we daarmee (samen met de energie van wind op zee) in 2030 de volledige vraag naar elektriciteit kunnen dekken.

Onzin. Als we de daken (alleen bebouwing dus) volleggen met PV en voor de kust windturbines neerzetten, komen we op ~190% van wat we nodig hebben. Ik wil de berekening best delen; dat is nog excl. projecten verder van de kust, zoals de doggersbank. Het *kan* dus wel, er zit alleen wel een prijskaartje aan.

> Nederland is verantwoordelijk voor 0,6 procent van de uitstoot van broeikasgassen in wereld.

Correct. We verbruiken ongeveer 3.500 PJ. Wereldwijd wordt 480.000 PJ verbruikt. Dat is dus 0,7%.

> Een keuze voor 2 graden is vergelijkbaar met het vaststellen van de maximumsnelheid in de bebouwde kom van 50 kilometer per uur.

Nee, dat is dus niet zo. Klimaatmodellen laten zien dat "shit hits the fan" bij 1,5 graden. Bij 2 graden wordt het hele systeem serieus ontwricht; lees: overstromingen, hittegolven, extreem weer, diersoorten die uitsterven, ellende met drinkwater, ... Zelfs als een deel van deze voorspellingen niet uitkomt, zijn de andere dingen nog steeds ellende. Daarbij moet opgemerkt worden, dat de modellen tot nu toe optimistischere voorspellingen doen dan de werkelijkheid laat zien. Dus echt... de vergelijking met maximumsnelheid gaat volledig mank.

> Vliegen is veel te goedkoop en draagt bij aan 5 procent van het CO2-probleem.

Correct: Vliegen draagt bij voor 5,75% van het probleem c.f. het CBS (incl. bunkering). Bunkering van kerosine is inderdaad taks-vrij. Een aantal jaar geleden heb ik deze getallen bij het CBS gecontroleerd.

De industrie is verantwoordelijk voor 56% van het energieverbruik. Denk bijv. aan glastuinbouw, waar enorme hoeveelheden (spotgoedkoop) gas worden verbrand.

> Kernenergie? Zet daar maar een streep door. Na Tsjernobyl en Fukushima is er geen vertrouwen meer in de veiligheid.

Dit is zonder meer waar voor kernsplijting en vergergert de situatie (sluiten van kerncentrales wordt immers opgevangen door kolencentrales). Overigens, een deel van de energie wordt wel nog steeds gewoon geimporteerd, en hier zit ook kernfusie in de mix, o.a. uit Frankrijk.

Kernfusie is echter ook nog steeds een technologie, waar de laatste jaren serieuze doorbraken zijn gedaan. Bedrijven zoals Tri Alpha Energy (en zo zijn er nog een aantal!) denken binnen enkele jaren een net-gain reactor te kunnen maken. Als Nederland lopen we hier uiteraard weer geheel achteraan.